Zabezpieczenia roszczeń w umowach.

Zabezpieczenia roszczeń w umowach.

Jak prawidłowo zabezpieczyć wykonanie zobowiązania (umowy) przez naszego kontrahenta? W tym artykule omawiam najważniejsze formy zabezpieczenia roszczeń, takie jak hipoteka, zastaw, weksel oraz gwarancja bankowa.

Hipoteka

Hipoteka to jedna z najbardziej popularnych i skutecznych form zabezpieczenia roszczeń w polskim prawie cywilnym. Polega na wpisaniu hipoteki na nieruchomości, co oznacza, że w razie niewykonania przez dłużnika zobowiązania określonego w umowie, wierzyciel ma prawo dochodzić swoich roszczeń z wartości nieruchomości do wysokości tzw. sumy hipotecznej. Hipoteka może być ustanowiona zarówno na nieruchomościach gruntowych, jak i budynkach. Hipoteka stanowi odrębne prawo majątkowe, które może być wykorzystane jako zabezpieczenie wykonania różnych rodzajów umów np. umów kredytowych, pożyczkowych, dzierżawy, najmu czy sprzedaży nieruchomości. Najczęściej hipoteka stosowana jest jako zabezpieczenie kredytów hipotecznych, które są udzielane na zakup nieruchomości.

Aby sprawdzić, czy na nieruchomości naszego kontrahenta została już ustanowiona jakaś hipoteka, należy skorzystać z rejestru Ksiąg Wieczystych (do którego zostawiam Wam link tutaj). Znając numer księgi wieczystej możemy to z łatwością zrobić nie wychodząc z domu poprzez wpisanie numeru księgi do rejestru online. W księdze wieczystej danej nieruchomości znajdziemy informację na temat hipotek oraz wszelkich innych zapisów dotyczących praw związanych z nieruchomością, w tym wpisów dotyczących egzekucji lub prowadzonych postępowań sądowych. Powyższe informacje są istotne z punktu widzenia ewentualnej egzekucji roszczeń z hipoteki w razie niewykonania umowy przez naszego dłużnika. Jeśli okaże się, że na nieruchomości są ustanowione np. inne hipoteki, to wierzyciele, którzy je ustanowili będą mieli pierwszeństwo w zaspokojeniu się w ramach egzekucji.

Zastaw rejestrowy

Zastaw to inna forma zabezpieczenia roszczeń, polegająca na ustanowieniu prawa zastawu na rzeczy ruchomej lub nieruchomości, co oznacza, że wierzyciel ma prawo dochodzić swoich roszczeń poprzez sprzedaż zastawionej rzeczy. Zastaw to forma zabezpieczenia, w której wierzyciel otrzymuje prawo do dochodzenia swoich roszczeń poprzez sprzedaż rzeczy zastawionej. Wierzyciel i dłużnik zawierają umowę zastawu, w której określają: (1) jakie rzeczy będą przedmiotem zastawu (2) i jakie będą warunki ustanowienia i wykonania zastawu. Następnie, w przypadku gdy dłużnik nie wykona przyjętego na siebie zobowiązania, zabezpieczonego zastawem, wierzyciel ma prawo do sprzedaży zastawionej rzeczy i zaspokojenia swoich roszczeń z uzyskanej w ramach sprzedaży kwoty.

Ustanowienie zastawu jest stosunkowo proste i szybkie, co pozwala na skuteczne zabezpieczenie wierzytelności. Wystarczy sporządzić odpowiedni dokument (umowę zastawu) oraz dokonać wpisu zastawu do właściwego rejestru. Ponadto, koszty ustanowienia zastawu są stosunkowo niskie w porównaniu do innych rodzajów zabezpieczeń, takich jak hipoteka. Dodatkowo, zastaw może zostać ustanowiony na różnego rodzaju przedmiotach, takich jak ruchomości, nieruchomości, prawa majątkowe czy też wierzytelności. Dzięki temu zastaw może być skutecznym zabezpieczeniem w wielu sytuacjach.

Warto wskazać, że zastaw może zostać ustanowiony zarówno w drodze umowy między wierzycielem a dłużnikiem, w której określane są warunki zabezpieczenia, ale także w drodze orzeczenia sądowego. Aby zastaw był skuteczny i egzekwowalny musi zostać wpisany do rejestru zastawów, którym jest Krajowy Rejestr Zastawów. Wpis do rejestru zastawów jest konieczny dla skutecznego zabezpieczenia wierzyciela, ponieważ tylko wpisany zastaw daje mu pierwszeństwo wobec innych wierzycieli.

Warto wskazać, że oprócz zastawu rejestrowego, który ma szerokie zastosowanie w praktyce istnieje możliwość ustanowienia zastawu zwykłego, o którym mowa w przepisach od art. 306 kodeksu cywilnego. Niemniej jednak, zastaw rejestrowy jest bardziej elastycznym i nowoczesnym zabezpieczeniem wierzytelności aniżeli zastaw zwykły, któremu musi towarzyszyć wydanie rzeczy, co nie zawsze jest akceptowane przez strony. Dłużnikowi zazwyczaj zależy na zatrzymaniu rzeczy objętej zastawem, a wierzyciel niekoniecznie chce przyjmować na siebie obowiązek  utrzymania i przechowywania przedmiotu zastawu. W przypadku ustanowienia zastawu rejestrowego nie ma konieczności wydawania przedmiotu zabezpieczenia, wystarczy dokonanie wpisu w rejestrze zastawów.

Weksel

Weksel stanowi papier wartościowy, który może służyć jako zabezpieczenie roszczeń. Weksel jest dokumentem o charakterze obligacyjnym, w którym wystawca zobowiązuje się zapłacić określoną kwotę pieniędzy określonemu beneficjentowi, w określonym terminie i miejscu. W przypadku niepewności płatniczej dłużnika jest to bardzo prosty i skuteczny sposób zabezpieczenia wykonania umowy.

Warto wspomnieć, że wyróżnia się kilka rodzajów weksli, w zależności od sposobu ich wystawienia i stosunku między stronami. Przykładowo weksel własny zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniężnej na rzecz lub zlecenie oznaczonej w dokumencie weksla osoby. Jest to zatem dwustronny stosunek prawny, w którym wystawca weksla zobowiązuje się do zapłaty na rzecz beneficjenta. Weksel in blanco natomiast w momencie jego wystawienia jest celowo nieuzupełniony, np. poprzez niewpisanie sumy wekslowej, którą wpisuje się dopiero w momencie określonym w deklaracji wekslowej (czyli dokumencie podającym, w jaki sposób i przy zajściu jakich okoliczności weksel in blanco będzie uzupełniony o brakujące elementy).

Warto wspomnieć o tym, że nakaz zapłaty z weksla jest natychmiastowo wykonalny. Oznacza to, że jeśli beneficjent weksla nie otrzymał zapłaty zgodnie z umową, może wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę z weksla. W przypadku uzyskania nakazu zapłaty, po ustanowieniu zabezpieczenia na majątku dłużnika, komornik może natychmiast przystąpić do egzekucji weksla.

Gwarancja bankowa

Gwarancja to zobowiązanie, podjęte przez bank na zlecenie dłużnika, do wypłacenia beneficjentowi (wierzycielowi) określonej kwoty, w sytuacji w której dłużnik nie wywiąże się ze swoich zobowiązań umownych. Wypłata kwoty określonej w gwarancji jest dokonywana przez bank po przedłożeniu przez beneficjenta żądania zapłaty zgodnie z treścią gwarancji. Korzyścią dla beneficjenta gwarancji jest to, że bank jest instytucją o bardzo wysokiej wiarygodności, co oznacza, że gwarancja bankowa jest jednym z najpewniejszych sposobów zabezpieczania roszczeń.  

Wyróżnia się kilka „rodzajów” gwarancji bankowej. Pierwszym z nich jest tzw. gwarancja uznaniowa, która polega na tym, że bank po prostu potwierdza zdolność klienta do dokonania określonej transakcji. Drugim rodzajem jest gwarancja płatnicza, w której bank zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty, jeśli klient nie wywiąże się z określonych warunków umowy. Trzecim rodzajem jest gwarancja należytego wykonania umowy, w której bank zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty, jeśli klient nie wywiąże się z określonych warunków umowy, na przykład w przypadku nieterminowej realizacji umowy.

 

Podsumowując… 

…istnieje wiele sposobów zabezpieczania roszczeń w polskim prawie cywilnym, takich jak hipoteka, zastaw, weksel czy gwarancja bankowa. Każdy z tych rodzajów zabezpieczenia ma swoje własne korzyści i ograniczenia. Ostatecznie, wybór odpowiedniego sposobu zabezpieczenia powinien być dokonywany indywidualnie dla każdej sytuacji i uwzględniać okoliczności, potrzeby i preferencje stron.

 

Jeśli szukacie wsparcia w ustanowieniu odpowiedniego zabezpieczenia dla wykonania umowy, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania oraz zaproponuję Państwu warunki współpracy z Kancelarią.